اگر دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستید و به دنبال روش‌های بدون جراحی برای درمان فتق دیسک کمر می‌گردید، فیزیوتراپی دیسک کمر با روش‌های درمان غیرتهاجمی می‌تواند بسیار به شما کمک کند. در ادامه انواع روش‌های فیزیوتراپی برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر و مکانیسم عمل هر یک را به‌طور مفصل بررسی می‌کنیم.

انواع روش‌های فیزیوتراپی دیسک کمر

انواع روش‌های درمانی در فیزیوتراپی دیسک کمر عبارتند از:

1. لیزر درمانی
2. اولتراسوند تراپی
3. سوزن خشک یا درای نیدلینگ
4. مگنت تراپی
5. تکارتراپی
6. گرما یا سرما درمانی
7. درمان‌های دستی فیزیوتراپی

لیزر درمانی

لیزرها امواج الکترومغناطیسی تقویت شده‌ای هستند که می‌توانند پرتو متمرکزی را از خود ساطع کنند. لیزر درمانی روشی مدرن است که به دو صورت در کلینیک‌های فیزیوتراپی انجام می‌شود.

1. لیزرهای کم توان یا سرد
2. لیزرهای پرتوان یا سوپر لیزرها یا لیزرهای گرم

شواهد علمی حاکی از اثرات سودمند پرتوهای لیزر بدون هیچگونه عوارض جانبی هستند. تنها خطر استفاده از لیزر آسیب چشم در صورت تابش مستقیم می‌باشد، به همین دلیل هنگام لیزر درمانی عینک‌های مخصوص داده می‌شود و یا از بیمار خواسته می‌شود چشمان خود را ببندد.

از لیزر درمانی به طور وسیعی برای درمان همه انواع آسیب‌های بافت نرم نظیر آسیب دیسک، صدمات عضلانی، هماتوم، التهاب‌های تاندونی، ترمیم انواع زخم، کاهش تورم، لنفودما و … استفاده می‌شود.

اما در نواحی که تومور وجود دارد، رحم خانم‌های باردار نمی‌توان از لیزر استفاده کرد. مدت زمان هر جلسه درمانی با توجه به حاد یا مزمن بودن عارضه و وسعت ناحیه مورد درمان تعیین می‌شود. تعداد جلسات درمانی بین ۸ تا ۳۰ جلسه درمانی بسته به میزان آسیب انتخاب می‌شود.

مکانیسم عملکرد لیزرها

مکانیسم عملکرد لیزرها و اثرات و فوایدی که دارد، شامل موارد زیر است:

1. اثر ضد التهاب
2. ضد درد (اثر مسکن)
3. بهبود فعالیت‌های عروقی
4. کاهش تشکیل بافت فیبروز

در ادامه هر کدام از موارد بالا توضیح داده می‌شود.

اثر ضد التهاب

نور لیزر باعث تحریک فعالیت دستگاه لنف می‌شود، (مایعات مناطق متورم را خالی می‌کند). بنابراین باعث کاهش ادم شده و در نتیجه درد کمتر می‌شود.

ضد درد (اثر مسکن)

لیزر درمانی با اثر بر روی سلول‌های عصبی جلوی انتقال پیام درد به مغز را گرفته و حساسیت عصب را کمتر می‌کند. همچنین با تحریک ترشح مقادیر زیاد هورمون‌های ضد درد، اندورفین و انکفالین باعث کاهش درد می‎شود.

تسریع فرایند ترمیم بافت و رشد سلولی

لیزرتراپی با نفوذ در بافت، باعث سرعت بخشیدن به تکثیر و رشد سلولی و رگ زایی و افزایش جریان خون به ناحیه باعث تحریک ترمیم می‌شود.

بهبود فعالیت‌های عروقی

لیزر درمانی باعث ایجاد مویرگ‌های جدید در بافت آسیب دیده شده، فرایند بهبود را سرعت بخشیده، زخم‌ زودتر بسته می‌شود و بافت اسکار را کاهش می‌دهد.

کاهش تشکیل بافت فیبروز

لیزر درمانی با قدرت بالا، تشکیل بافت اسکار ناشی از بریدگی، خراش، سوختگی یا جراحی را کاهش می‌دهد.

اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی یا امواج فراصوت، فرکانس‌هایی در حدود چند مگاهرتز هستند که برای درمان و فیزیوتراپی دیسک کمر استفاده می‌شود. عمق نفوذ این امواج ۳/۳ تا ۶/۶ سانتی‌متر است. اولتراسوند تراپی با دو مکانیزم عمل می‌کند که شامل موارد زیر است:

1. اثرات گرمایی
2. اثرات مکانیکی

اثرات گرمایی

در این فرآیند مولکول‌ها با جذب انرژی حول محور خود شروع به نوسان می‌کنند. نوسان مولکول‌ها باعث ایجاد گرما شده و این گرما باعث افزایش متابولیسم و فعالیت سلولی می‌شود، بنابراین روند التیام را سرعت می‌بخشد.

علاوه بر این افزایش حرارت بافت‌ها باعث کاهش درد و اسپاسم می‌شود. همچنین گرمای تولیدی با افزایش انعطاف پذیری کلاژن بافت‌ها، بر روی خشکی مفصلی و چسبنگی‌های لیگامانی و کپسولی نیز تاثیر می‌گذارد.

اثرات مکانیکی

اثر مکانیکی به این صورت است که با برخورد امواج اولتراسوند منقطع حباب‌های گازی در بافت هدف تشکیل شده و منبسط و منقبض می‌شود. نتیجه این انبساط و انقباض در بافت نرم که یک فعالیت مکانیکی است منجر به کاهش تورم و التهاب شده و درد از بین خواهد رفت.

از اولتراسوندتراپی هم همانند لیزر در انواع مختلف بیماری‌های عضلانی اسکلتی مانند التهاب تاندون، چسبندگی‌ها، کشیدگی‌های بافت نرم و ترمیم شکستگی‌ها و … استفاده می‌شود. مدت زمان استفاده از اولتراسوند، محل استفاده، تعداد جلسات، منقطع یا پیوسته بودن امواج و همچنین فرکانس درمانی با توجه به مشکل بیمار متفاوت است.

موارد منع استفاده از اولتراسوند تراپی

تومورها، رحم خانم‌های باردار، صفحات رشد در کودکان، محل‌های عفونت، مشکلات عروقی، چشم‌ها، غدد بیضه، تخمدان‌ها، مناطق دارای بی حسی‌، نزدیک بافت‌های عصبی و ۶ ماه پس از رادیوتراپی نمی‌توان از اولتراسوند استفاده کرد.

سوزن خشک یا درای نیدلینگ

سوزن خشک یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی دیسک کمر است که بسیاری از افراد آن را با طب سوزنی اشتباه می‌گیرند. در هر دو تکنیک از سوزن استفاده می‌شود، اما محل‌های درمان و مکانیسم عملکردشان با هم بسیار متفاوت می‌باشد. طب سوزنی با چند هزار سال قدمت بر اساس طب سنتی چینی عمل می‌کند، اما سوزن خشک یک روش پرکاربرد در فیزیوتراپی است که براساس نوروفیزیولوژی و آناتومی انجام می‌شود.

در هر دو، سوزن را بدون تزریق هیچگونه ماده‌ای به داخل بدن فرو می‌برند. در طب سوزنی هدف بازگرداندن تعادل و انرژی به بدن می‌باشد، اما هدف از زدن سوزن خشک، تسکین درهای عضلانی و رفع اختلالات عضلانی مثل سفتی یا کوتاهی عضلات می‎باشد.

در روش سوزن خشک در برخی موارد حتی ممکن است سوزن‌ها را برای اثرگذاری بیشتر به دستگاه تحریک الکتریکی وصل کنند. سوزن خشک تنها توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده انجام می‌شود.

مکانیسم عملکرد سوزن خشک

مکانیسم عملکرد سوزن خشک تحریک ترشح هورمون‌های طبیعی اندورفین و انکفالین برای کاهش درد و غیر فعالسازی نقاط ماشه‌ای، تحریک کلاژن سازی و پروتئین‌سازی برای ترمیم می‌باشد. سوزن خشک در انواع نقاط ماشه‌ای، درد‌های اسکلتی عضلانی مانند شانه درد، گردن درد، درد زانو و کمر، انواع سردرد، دردهای تیرکشنده و دردهای سیاتیک و … کاربرد دارد.

آیا سوزن خشک، عوارض یا ممنوعیت‌هایی دارد؟

تنها عارضه جانبی این روش دردهای عضلانی چند ساعت تا دو روز پس از انجام تکنیک می‌باشد که خودبه‌خود، یا با استفاده از کمپرس‌های سرد برطرف خواهد شد.

استفاده از این تکنیک در کودکان زیر ۱۲ سال، افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، وجود عفونت‌های موضعی یا سیستمیک، خانم‌های باردار، مبتلایان به دیابت کنترل نشده ،افرادی که فشار خون بالا، پایین یا کنترل نشده دارند و افراد با بیماری های خودایمنی ممنوعیت دارد.

تعداد جلسات درای نیدلینگ

تعداد جلسات سوزن خشک و محل انجام آن با توجه به معاینه فیزیوتراپیست شما مشخص می‌شود.